Avukatların sır saklama yükümlüğü Avukatlık Kanunu’nda düzenlenmiş olduğu gibi Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda da bu konuya yer verilmiştir, bunun yanı sıra avukatlık meslek etik kurallarına göre de avukatların sır saklama yükümlülüğü bulunmaktadır.
1136 Sayılı Avukatlık Kanunu 36. Madde düzenlemesi gereği; “Avukatların, kendilerine tevdi edilen veya gerek avukatlık görevi, gerekse ,Türkiye Barolar Birliği ve barolar organlarındaki görevleri dolayısiyle öğrendikleri hususları açığa vurmaları yasaktır.
Avukatların birinci fıkrada yazılı hususlar hakkında tanıklık edebilmeleri, iş sahibinin muvafakatini almış olmalarına bağlıdır. Ancak, bu halde dahi avukat tanıklık etmekten çekinebilir.”
Kanun düzenlemesi gereği avukatlık mesleğini icra edenlerin kendilerine tevdi edilen veya avukatlık görevi yürüttükleri işler gereği öğrendikleri bilgileri açıklamaları yasaklanmıştır. Bu konular hakkında tanıklık edebilmeleri ise iş sahibinin muvafakatine bağlı olarak kabul edilmiştir. Bir avukatın müvekkilinden edindiği bilgiler hakkında tanıklık etmesi istenildiğinde, Avukatlık Kanunu 36. Madde avukata tanıklıktan çekinme hakkı tanımıştır. Ancak bu durumun istinası olarak müvekkilin rızası kabul edilmiştir. Müvekkilinin muvafakatini alan avukat iş sahibinden edindiği bilgiler hakkında tanıklık yapabilecektir.
6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu 249. Maddesi ile getirilen düzenlemeye göre, “Kanun gereği sır olarak korunması gereken bilgiler hakkında tanıklığına başvurulacak kimseler, bu hususlar hakkında tanıklıktan çekinebilirler. Ancak, 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu hükmü saklı kalmak üzere sır sahibi tarafından sırrın açıklanmasına izin verildiği takdirde, bu kimseler tanıklıktan çekinemezler.” hükmü getirilmiştir.
HMK 249 hükmünde yer alan Avukatlık Kanunu düzenlemesi de yukarıda izah edilen avukatın sır saklama yükümlülüğünün bir sonucudur. Kanunkoyucu, avukatlar için 1136 sayılı kanun düzenlemesini istisna olarak kabul etmiştir.
1136 Sayılı Avukatlık Kanunu 36. Maddesine 2001 yılında getirilen “Çekinme hakkının kullanılması hukuki ve cezai sorumluluk doğurmaz.” hükmü ile avukatın iş sahibinin sır olarak kabul edilecek bilgileri açıklamadan çekinmesi sonucu bu hususta tanıklık yapmamasının herhangi bir hukuki ve cezai sorumluluk yüklemeyeceği konusunda düzenleme getirerek sır saklama yükümlülüğünden kaynaklı olarak avukatın sorumluluğunu ortadan kaldıran bir düzenleme getirmiştir.
TBB’nin 8-9 Ocak 1971 tarihli IV. Genel Kurulu’nda kabul edilmiş ve 26 Ocak 1971 tarihli TBB Bülteni’nde yayımlanarak yürürlüğe giren Türkiye Barolar Birliği Meslek Kuralları’nda da sır saklama yükümlülüğüne yer verilmiştir. İş sahibi ile ilişkilerin düzenlendiği kısımda “Avukat meslek sırrı ile bağlıdır.” denilmiştir.
“Tanıklıktan çekinmede de bu ölçüyü esas tutar. Avukat, davasını almadığı kimselerin başvurması nedeniyle öğrendiği bilgileri de sır sayar. Avukatlık sırrının tutulması süresizdir, meslekten ayrılmak bu yükümü kaldırmaz. Avukat, yardımcılarının, stajyerlerinin ve çalıştırdığı kimselerin de meslek sırrına aykırı davranışlarını engelleyecek tedbirler alır.” hükmü ile avukatlara yüklenen sorumluluğun yanında, avukatın çalıştırdığı kişiler ve stajyerlerinin sorumluluğu bakımından da avukata yükümlülük getirilmiştir.
Avrupa Birliği Avukatlık Meslek Kurallarında da sır saklama yükümlüğüne yer verilmiştir. “Avukatın görevi icabı, müvekkili tarafından başkasına anlatılmayacak şeyler avukata anlatılabilir veya mahremiyet taşıyan başka bilgiler avukatın eline ulaşabilir. Müvekkil sırlarının saklanacağından emin olamıyorsa, avukatına güven duyamaz. Dolayısıyla, Gizliliği gözetmek avukatın birincil temel hakkı ve görevidir. Avukatların sır saklama yükümlülüğü müvekkilin menfaatine olduğu kadar adaletin tecellisine de hizmet eder. Bu nedenle devlet tarafından özellikle gözetilir.” denilerek sır saklama yükümlülüğünün kapsamı bildirilmiştir.
HMK düzenlemesi yanında Avukatlık Kanunu ve TBB Meslek Kuralları, ayrıca Avrupa Birliği Avukatlık Meslek Kuralları düzenlemeleri de dikkate alındığında avukatın üzerine aldığı işte, iş sahibinin bilgilerine ilişkin sır saklama yükümlüğü olduğu açıkça düzenlemiştir.
